ประวัติพันธุ์
ข้าวเจ้าพันธุ์มะลินิลสุรินทร์ เกิดจากความร่วมมือระหว่างศูนย์วิจัยข้าวสุรินทร์ศูนย์วิจัยข้าวสกลนคร กองวิจัยและพัฒนาข้าว กรมการข้าว คณะเทคโนโลยีคณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคามคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น และสาขาวิชาเทคโนโลยีการอาหาร มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารีเป็นข้าวเจ้าหอมต่างสี ได้จากการคัดเลือกพันธุ์บริสุทธิ์ข้าวเจ้าพันธุ์พื้นเมืองไวต่อช่วงแสงพันธุ์มะลิดำเบอร์ 53 จากแปลงแสดงพันธุ์ข้าวพื้นเมืองของศูนย์วิจัยข้าวสุรินทร์ปี พ.ศ. 2548 ชื่อสายพันธุ์ SRNC05053 ปลูกคัดเลือกพันธุ์บริสุทธิ์แบบรวงต่อแถว 2 ครั้ง ในฤดูนาปรังปี พ.ศ. 2549 และฤดูนาปีพ.ศ. 2549 จนได้ข้าวสายพันธุ์ SRNC05053-6-2 พันธุ์บริสุทธิ์ที่มีเยื่อหุ้มเมล็ดสีดำ ผลผลิต 310 กิโลกรัมต่อไร่ มีฤทธิ์ในการต้านอนุมูลอิสระสูง ต้านการซึมเศร้าวิตกกังวล และยับยั้งการเจริญเติบโตต่อเซลล์มะเร็งลำไส้ใหญ่
ลักษณะประจำพันธุ์
ชนิด/ประเภท ข้าววงศ์หญ้า Poaceae ชื่อวิทยาศาสตร์ Oryza sativa L. พืชล้มลุก เป็นข้าวนาสวน ไวต่อช่วงแสง
ต้น ทรงกอในระยะออกดอก 50 เปอร์เซ็นต์มีลักษณะกอตั้ง มีความสูงของต้นวัดถึงปลายรวง 120 เซนติเมตร สีปล้องในระยะออกดอก 50 เปอร์เซ็นต์มีสีเหลืองอ่อน ความแข็งของต้นใน ระยะหลังออกดอก 20 วัน พบว่า ค่อนข้างแข็ง
ใบ ในระยะแตกกอเต็มที่ ใบมีสีเขียวจาง มุมปลายใบมีลักษณะหลายแบบปนกัน แผ่นใบมีขนกาบใบมีสีเขียว ในระยะออกดอกแล้ว 20 วัน ความยาวใบ 53.90 เซนติเมตร กว้าง 1.46เซนติเมตร การแก่ของใบที่ระยะเก็บเกี่ยวจัดเป็นใบแก่ค่อนข้างช้า ใบเขียว ในระยะแตกกอลิ้น ใบมีสีขาว รูปร่างมีสองยอด ความยาวของลิ้นใบ 2.54 มิลลิเมตร หูใบมีสีขาว ข้อต่อใบมีสีเขียวอ่อน มุมใบธงตั้งตรง ยาว 43.26 เซนติเมตร กว้าง 1.75 เซนติเมตร
ดอก/ช่อดอก ความยาวของรวงในระยะเก็บเกี่ยว 29.8 เซนติเมตร ในระยะออกดอก 20 วัน ลักษณะของรวงมีความแน่นปานกลาง การแตกระแง้ปานกลาง การยืดของคอรวงสั้น จำนวนเมล็ดดีต่อรวง 186 เมล็ด ในระยะเก็บเกี่ยว มีการติดเมล็ดมาก (>90 เปอร์เซ็นต์) การร่วงของเมล็ดปานกลาง การนวดปานกลาง มีจำนวนรวงต่อกอ 9 รวง ในระยะออกดอก 50 เปอร์เซ็นต์ยอดเกสรเพศเมียมีสีขาว สีของปลายยอดดอกมีสีขาว ความยาวของกลีบรองดอกยาว(<2.5 มิลลิเมตร) สีของกลีบรองดอกมีสีขาว
เมล็ด ในระยะเก็บเกี่ยว เปลือกเมล็ดมีสีฟางร่องดำ ขนสั้น เมล็ดไม่มีหาง ข้าวกล้องมีสีม่วงดำยอดเมล็ดมีสีขาว ชนิดของข้าวจัดเป็นข้าวเจ้า การเป็นท้องไข่ค่อนข้างมาก (1.6-2.0) ระยะพักตัวของเมล็ด 8 สัปดาห์ ขนาดของข้าวเปลือกยาว 10.09 มิลลิเมตร กว้าง 2.7 มิลลิเมตร หนา 1.9 มิลลิเมตร น้ำหนักข้าวเปลือก 1,000 เมล็ด 19.9 กรัม ขนาดของข้าวกล้องยาว 7.44 มิลลิเมตร กว้าง 2.01 มิลลิเมตร หนา 1.68 มิลลิเมตรข้าวกล้องมีรูปร่างเรียวยาว
ลักษณะอื่น ๆ วันออกดอก 50 เปอร์เซ็นต์ 20-28 ตุลาคม วันเก็บเกี่ยว 20-28 พฤศจิกายน พื้นที่แนะนำให้ปลูก คือ พื้นที่เกษตรอินทรีย์ ใช้ปัจจัยการผลิตต่ำ และต้องการข้าวคุณภาพพิเศษ
คุณค่าทางโภชนาการ
ข้าวมะลินิลสุรินทร์ เป็นข้าวเจ้าหอมต่างสี ถือเป็นข้าวกล้องสีดำ มีเมล็ดเรียวยาว โดยมีคุณปะโยชน์ทางโภชนาการอยู่มากมาย มีปริมาณอไมโลสต่ำ อุณหภูมิแป้งสุกต่ำ คุณภาพข้าวสุกนุ่มและมีกลิ่นหอม ข้าวหอมมะลินิลสุรินทร์มีโปรตีนเป็น 2 เท่าของข้าวขาวดอกมะลิ 105 และยังประกอบไปด้วยสารอาหารมากมายอาทิเช่น ธาตุเหล็ก สังกะสี ทองแดง โพรแตสเซียม แคลเซียม และวิตามินบีหลายชนิด เยื่อหุ้มเมล็ดเป็นสีม่วงเข้ม เป็นสารประกอบกลุ่มฟลาโวนอยด์ ที่เรียกว่าสารแอนโทไซยานิน ประกอบด้วย Anthocyanin Proanthocyanidin Bioflavonoid และวิตามินอี ซึ่งเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ และสีผสมอาหารตามธรรมชาติมีฤทธิ์ในการต้านอนุมูลอิสระสูงต้านการซึมเศร้า การวิตกกังวล และยับยั้งการเจริญเติบโตต่อเซลล์มะเร็งลำไส้ใหญ่ สารสีม่วงของข้าวมะลินิลสุรินทร์มีสารประกอบที่สำคัญก็คือ “แอนโทไซยานิน” ซึ่งมีคุณสมบัติเป็นสารต่อต้านอนุมูลอิสระที่ช่วยลดการอักเสบของเนื้อเยื่อช่วยลดการอุดตันของไขมันในเส้นเลือด ช่วยป้องกันโรคเบาหวาน เพิ่มประสิทธิภาพการมองเห็นและบำรุงสายตา ป้องกันมะเร็งทรวงอก มะเร็งกระเพาะอาหาร และมะเร็งเม็ดเลือดขาว